İstanbul'da Bulunan Ashab-ı Kiram Kabir ve Makamları

Peygamber Efendimiz’i (s.a.v.) iman gözüyle görüp, sohbetinde bulunan Müslümanlara, Ashâb-ı Kirâm denir. İslamiyet’in bütün cihana yayılmasında en büyük hizmeti Ashâb-ı Kirâm yapmıştır. Çünkü onlar, en zor zamanlarda Resûlullah Efendimiz’in  (s.a.v.) etrafında kenetlenip mallarıyla, canlarıyla; iman ve İslam’ın yayılması için büyük gayret göstermişler ve Sevgili Peygamberimiz’in (s.a.v.) teveccühüne nâil olmuşlardır. “Kostantıniyye (İstanbul) elbette fethedilecektir. Onu fetheden emir, ne güzel emir (kumandan); o asker ne güzel askerdir!” Hadis-i Şerîfinin sırrına mazhar olmak için de adeta birbirleriyle yarışmışlar, 668, 674, 715, 722 tarihlerinde İstanbul muhasarasına katılarak yüzlercesi şehid düşmüştür.

Cafer E. Babadağlı tarafından hazırlanan İstanbul'daki Sahâbe-i Kirâm Kabir ve Makamları isimli eserde, İstanbul’un topraklarına bir tohum gibi düşen, fethi hızlandıran, fetihten sonra da şehre kimlik veren, “şerefü’l-mekân bi’l-mekîn” haline getiren Ashâb-ı Kirâm’ın günümüze ulaşan kabir ve makamları anlatılır. İstanbul’da bugüne kadar Eyüpsultan, Fatih, Beyoğlu ve Üsküdar ilçelerinde otuza yakın sahabinin kabri ve makamı biliniyor. Eyüpsultan’da bulunan Sahâbe-i Kirâm kabir ve makamları şunlardır: Mihmandâr-ı Resûl Ebû Eyyûb el-Ensârî, Câbir Oğlu Muhammed el-Ensârî, Ebu’d-Derdâ, Edhem, Ka’b, Hâfir, Abdüssâdık Âmir (r.anhüm) hazretleri. Fatih’te bulunan Sahâbe-i Kirâm kabir makamları ise şöyledir: Ebû Şeybe el-Hudrî, Hamdullah el-Ensârî, Ahmed el-Ensârî, Muhammed el-Ensârî, Câbir b. Abdullâh el-Ensârî, Ebû Zer el-Gıfârî, Abdullâh el-Hudrî, Şu’be, Ebû Saîd el-Hudrî, Ca’fer bin Abdullah Ensârî, Hasan ve Hüseyin, Hüsâm bin Abdullah, Abdullah el-Ensârî, Abdurrahman ve refiki, Ali Tablî, Baba Cafer, Daye Hatun, Kerîmeteyn-i Muhteremeteyn Hazret-i Hüseyin’in kızları, Abdurrahmân-ı Şâmî (r.anhüm) hazretleri. Beyoğlu’nda ise Vehb İbn-i Hüşeyre, Amr b. Âs, Süfyân b. Uyeyne (r.anhüm); Eyüpsultan’da makamı olan Ebu’d-Derdâ (r.a.) hazretlerinin Üsküdar’da ikinci bir makamı daha vardır. İstanbul’da bilinen Ashâb-ı Kirâm kabir veya makamları, elbetteki tam olarak şehid sahabe sayısını yansıtmıyor. Çünkü İslam tarihinin temel kaynaklarından anlıyoruz ki, buradaki şehid sahabe sayısı çok daha fazladır.

Sarayburnu Kitaplığı markasıyla yayınladığımız eserde, İstanbul’da Sahabe-i Kirâm’ın kabirlerinin tanıtılmasına Hâlid bin Zeyd Ebû Eyyûb el-Ensârî (r.a.) hazretlerinin türbesi ile başlanmış ve yol güzergâhları sıra ile ve ulaşımı kolay olabilecek şekilde düzenlenmiştir.

Sahabe-i Kirâm’ın her birine çok büyük hürmet ve tazim göstermeli, imkân nispetinde kabirlerini ziyarette bulunmalı, onların ruhaniyetlerini üzecek söz ve davranışlardan kaçınmalıyız. İslâm âlimleri makamların ziyaretini, kabir ziyareti gibi değerlendirmiş ve birbirinden ayırmamıştır. Çünkü Evliyaullah’ın ruhaniyeti cevelan eder.